Veel mensen hebben mij gemaild met de vraag: ‘Waarom maakt de moderne werkomgeving ons ziek?’. Graag neem ik je even mee in de wereld van gezondheid en geluk.
Onze moderne werkomgeving maakt ons ziek. Ik bedoel geen acute infectieziektes, maar ik heb het over stress, chronische stress, depressie en burn-out. De grootste negatieve invloed voor onze gezondheid & geluk, maar ook onze mentale, emotionele en fysieke ontwikkeling is onze structureel ontregelde stressrespons.
Even wat cijfers
Stress is in Nederland beroepsziekte nummer 1 en meer dan 1 miljoen Nederlanders loopt jaarlijks het risico op een burn-out of andere werk gerelateerde ziekten. Bijna 20% heeft wel eens een depressie in zijn of haar leven meegemaakt. Dan laat ik pestgedrag, ongewenst gedrag een eenzaamheid maar even buiten beschouwing. Natuurlijk kan stress veel oorzaken hebben, maar de mensen die het hebben ervaren zeggen allemaal hetzelfde: ‘Als ik beter naar mijn lichaam had leren luisteren, was het nooit zover gekomen’!
Maar hoe komt het dan dat het wel zover komt? Waarom gebeurt dit? Waarom staan we onszelf dit toe of hebben we ons zo aangepast dat we niet meer voelen wat de prijs is van chronische stress. Is het een gewoonte geworden?
Waarom is werk gewoon maar werk?
Waarom gaan we niet met plezier naar werk en voelen we ons geweldig in een fijn werkklimaat, waarin we blij zijn en uitkijken om de volgende dag weer naar werk te gaan. Ons hart volgen, vol trots en vertrouwen samenwerken aan een gezamenlijk doel.
Natuurlijk zijn er mensen die met plezier naar werk gaan, daar kunnen we van leren. We kunnen natuurlijk beweren dat we allemaal zo gelukkig zijn in Nederland, maar hoe weerhoudt zich dit tot de cijfers? Volgens het World Happiness Report behoren wij tot één van de meest gelukkige landen ter wereld. We staan zelfs op de zesde plaats. Aan de andere kant liegen de cijfers van chronische stress, chronische ziekten, eenzaamheid, depressie en burn-out ook niet. Daar zit een grote discrepantie tussen, die laten zien dat we nog grote stappen kunnen zetten naar werkgeluk en welzijn.
Wat zegt onderzoek?
Onderzoek toont aan dat we stress grotendeels kunnen voorkomen door onze levensstijl te veranderen waardoor we meer welzijn en geluk ervaren. Nu weten we dat allemaal wel, we moeten:
- meer bewegen (niet bewegen is het nieuwe roken),
- minstens acht uur slapen,
- fit en vitaal zijn,
- gezonder eten, minder suiker en minder alcohol,
- gelukkige gedachten denken,
- overtuigingen uitdagen,
- emoties voelen en managen,
- begrenzen,
- stress reduceren,
- mediteren,
- goed samenwerken
- aan werkgeluk werken
- groeien
- enzovoort.
We weten best wat we moeten doen
We weten best wat we moeten doen, alleen we doen het nauwelijks. Het probleem is dat in onze moderne werkomgeving het moeilijk is om van een gezonde levensstijl een gewoonte of een dagelijkse routine te maken. Onze moderne werkomgeving is een zeer belangrijke driver voor ons gedrag en daarom is onze omgeving ook één van de sleutels tot het creëren van een gezonde levensstijl en werkgeluk. We moeten onze omgeving, naast het werken aan onze geluksbewustzijn en gezondheidsbewustzijn, het werk laten doen.
Veilig klimaat
Is het klimaat fysiek, sociaal of emotioneel niet veilig, dan kun je trainen wat je wilt, maar dan beklijft geen enkele teambuilding of training. Bekijk dit metaforisch is vanuit verschillende systemen:
- een oudersysteem
- een schoolsysteem
- een werksysteem
Als het klimaat emotioneel niet veilig is in een oudergezin, denk je dan dat het kind het beste uit zichzelf kan halen? Als er geschreeuwd wordt tegen kinderen of kinderen worden genegeerd, denk je dan dat zij met gezonde overtuigingen opgroeien? Of als het fysiek niet veilig is? Bijvoorbeeld in een arme wijk of oorlogsgebied?
Als het klimaat pedagogisch niet veilig is binnen een schoolsysteem, de docent is gestrest, denk je dat kinderen dit niet voelen? En denk je dat dit geen effect hebt op de leerprestaties? Op een groeimindset of juist een gefixeerde mindset?
En hetzelfde geldt voor een werksysteem. Als je niet het gevoel hebt dat het veilig is, dat je niet kunt zijn wie je bent, kun jij je levensstijl wel willen veranderen, maar dat werkt nauwelijks.
Fred werkt bij een grote bank. Hij had hoge bloeddruk en hartklachten. De arts had aangegeven dat hij zijn levensstijl moest veranderen. Gezonder eten, meer bewegen en stress reduceren. Fred begon met deze goede voornemens, maar al BINNEN 1 DAG mislukte het. Alhoewel hij had aangegeven aan zijn manager dat hij het rustiger aan moest doen, was het in de drukke en hectische bankwereld vrijwel onmogelijk.
Kijk we richten ons dagelijks om voornemens en besluitvorming maar het grootste deel van ons gedrag gedurende een dag is onbewust automatisch en wordt aangedreven door triggers vanuit de omgeving. Zo kennen we al jaren het liftexperiment of het mooie positieve voorbeeld ‘de piano trap’.
Rationele mens
We denken wel dat we rationele bewuste mensen zijn, maar dat is niet zo. We doen veel dingen zonder er over na te denken, hierin spelen onbewuste processen en triggers vanuit de omgeving een grote rol.
We zien onszelf graag als bewuste rationele mensen met een vrije wil. Natuurlijk neem jij het besluit, maar dit besluit wordt veel meer beïnvloed door de omgeving dan je denkt of misschien zelfs leuk vindt. Natuurlijk blijft alles je eigen persoonlijke beslissing. Maar je besluit wordt wel beïnvloedt door je omgeving. Nogmaals de omgeving is een sterke driver voor je gedrag.
Een praktisch algemeen voorbeeld. Je besluit om boodschappen te gaan doen en gezonde voeding in te slaan. Vervolgens loop je langs de bakker en ruik je de geur van heerlijke croissants. De omgeving (namelijk de geur van de croissant) heeft invloed op de beslissing die je op dat moment neemt, oftewel heeft invloed op je gedrag.
Maakt onze moderne werkomgeving ons ziek of gelukkig?
Het antwoord is beide. Onze moderne werkomgeving kan ons ziek of gelukkig maken. Ons gedrag is sterk afhankelijk van de fysieke, emotionele en sociale context waarin we leven. Kun je je voorstellen, dat er veel triggers zijn in onze dagelijkse werkomgeving die ons activeren of stimuleren tot gedrag wat niet altijd gezond voor ons is of ons gelukkig maakt? Dat we onbewuste keuzes maken die niet altijd gezond voor ons zijn of ons geluk bevorderen? Begrijp je dat triggers uit de omgeving onze keuzes beïnvloeden of aansturen? Nu je dit weet, stel dat als je op een werkplek zit die stressvol is, emotioneel en sociaal onveilig, dat dit ongezond voor je is? Omgevingen waarin we allemaal een aanzienlijke tijd doorbrengen?
Fred wilde graag tussen de middag gaan wandelen. Hij vroeg aan een paar collega’s of zij met hem mee wilden gaan. Niemand wilde wandelen, de lunch vond even snel plaats tussen de bedrijven door. Fred dacht: ‘ik ga dan maar alleen wandelen’. Op dat moment kwam zijn manager die aan hem vroeg of hij zijn sheets al gemaakt had voor een presentatie. Fred besloot om maar achter zijn computer te eten.
Wie is nou verantwoordelijk?
Eerst en vooral is het onze eigen verantwoordelijkheid waar we werken en welke keuzes we maken. Toch zijn gezonde en gelukkige werknemers van belang voor een organisatie. Daarom vind ik het een collectieve verantwoordelijkheid van ons allemaal. Je moet wel zo goed in je persoonlijk leiderschap staan om individuele keuzes te kunnen maken en je levensstijl te veranderen als dit niet matcht met je omgeving.
Daarom vind ik het belangrijk om bij onze trainingen om niet alleen maar een training te geven maar om bespreekbaar te maken welke kleine veranderingen we in de omgeving kunnen aanbrengen om tot gedragsverandering te komen.
Natuurlijk mag je van mij blijven sturen op gedragsverandering. Wellicht heb je binnen je organisatie al diverse trainingen gevolgd. Ik ben ervan overtuigd dat de omgeving een hele belangrijke motor is voor onze levensstijl en ook de sleutel tot het veranderen van gedrag.
