Leiderschap is een thema van alle tijden. Het boeit en ieder mens in de organisatie heeft er mee te maken, als leider of medewerker. In welke hoedanigheid dan ook het vraagt om een bewustzijn van de situatie. Laten we eens op zoek gaan naar de essentie van het bevorderen van actuele thema’s waarmee organisaties worden geconfronteerd.
Vitaliteit, gezondheid en geluk in organisaties zijn veel besproken thema’s van deze tijd. Wij houden ons bezig met deze thema’s en daarbij ervaren wij dat:
• de ontwikkeling van een organisatie het resultaat is van alle ontwikkelingen van elk individu afzonderlijk.
• een vitale organisatie is de basis voor een succesvolle organisatie.
De essentie van vitaliteit
Het bevorderen van vitaliteit van medewerkers is een thema dat steeds actueler wordt, zeker met het oog op de toekomst. De verhoging van de pensioenleeftijd, het terugdringen van het langdurig verzuim en stressreductie. Het gaat om vitaliteit, om de vraag hoe vitaliteit gedragen wordt en hoe je managers begeleidt bij de implementatie hiervan. Wat medewerkers als ziek of gezond beleven, komt niet eenvoudigweg voort uit alleen fysieke verschijnselen. De beleving is gevormd door mentale, sociale en culturele denkkaders, de samenwerking tussen mentale, cognitieve en emotionele processen en de fysieke gezondheid.
Bedrijven zijn enorm aan het veranderen. In de praktijk worstelen organisaties nog vaak met de oude denkkaders, ze lijken veelal vastgenageld. Liefst worden er kant en klare schema’s, modellen en protocollen gevolgd. Een oude traditie van werken met de focus op macht & managen, geregeerd door de rationele stem. Het is essentieel om een andere en duurzame weg in te slaan. In het nieuwe denkkader is het van belang de focus te verschuiven naar werksituaties/bedrijven waar de menselijke maat er toe doet, op basis van zingeving.
Ons brein is door de jaren heen geprogrammeerd vanuit de oude tijdsbeelden en die bepalen ons gedrag veel sterker dan wij beseffen. Dat leidt er toe dat de mens in de organisatie niet is aangehaakt. Ons brein gaat met ons op de loop met als gevolg dat de menselijke maat is ondergesneeuwd. Onze huidige tijd vraagt om een radicaal andere manier van ‘werken met ons bewustzijn’. Een vitale werknemer is de werknemer van de toekomst.
Vitaliteit gaat in feite om het managen van energie. Het niet goed managen van deze energie kan leiden tot mentale en fysieke klachten. Energie gaat niet alleen om fysieke of mentale energie, maar ook over emotionele en zingevingvraagstukken. Over werklust, levenslust, levenskracht en levensenergie. Maar hoe manage je nu als leidinggevende de energie, van jezelf en je medewerkers.
Het precieze antwoord op leidinggeven aan vitaliteit hangt af van de situatie, de persoon, de organisatie.
In ieder geval is essentieel te zien dat:
1. De dialoog altijd de sleutel is tot het stimuleren van ontwikkeling van een vitale organisatie. Een dialoog creëert een opwaartse spiraal waarbij mensen meer in verbinding komen met hun eigen kwaliteiten, talenten en creativiteit. Het geeft ruimte aan elkaar, waarbij je echt wezenlijk contact maakt met jezelf en met de ander. Het is een gespreksvorm wat gericht is op groei en ontwikkeling in plaats van de meer instrumentele gespreksvorm. Het kiezen voor dialooggesprekken is essentieel voor meer vitaliteit, het zijn voedzame gesprekken.
2. Ontwikkel een model van jobrotation. Verandering en variatie in taken geeft een andere energie, geeft beweging en beweging zet nieuwe mogelijkheden in werking. Geef zelf als leidinggevende het goede voorbeeld en rouleer. Laat medewerkers ook rouleren in verschillende disciplines binnen de organisatie. Je krijgt meer zicht op je eigen talenten en mogelijkheden. Deze verandering geeft positieve energie en meer interne motivatie.
3. Maak vitaliteit bespreekbaar. Kies voor een managementstijl waarbij je thema’s als vitaliteit, leefstijl en gezondheid durft te bespreken, zodat u hier ook beter op kunt inspelen. Klachten op het gebied van gezondheid en vitaliteit bestaan vaak uit verborgen systemenverbanden die zich zowel op werk als in het privé leven kunnen manifesteren. Er heerst nog binnen het management een taboe om deze thema’s te bespreken. Als de vliegwielfunctie niet structureel is ingebed binnen een organisatie, blijft het in de taboesfeer hangen.
4. Waar liggen de energiebronnen en energielekken binnen de organisatie? Leer hoe medewerkers hun ‘energie lekken en bronnen’ bewust kunnen worden. Dit geeft de manager informatie om te sturen en om met elkaar in gesprek te gaan. Er ontstaat een cultuur van sociale steun. De mate van sociale steun is van grote invloed op het wel of niet ervaren van werkstress. Als medewerkers zich gewaardeerd en gesteund voelen zijn ze vitaler en beter in staat meer werk te verzetten dan bij een geringe sociale steun.
5. Creëer ruimte en sfeer om ontwikkelingen vanuit de organisatie te faciliteren, denk hierbij bijvoorbeeld aan Biophilic Design. Hier bestaat nog geen Nederlandse term voor, maar je creëert binnen je organisatie een natuurvriendelijke inrichting. Mensen zijn namelijk ‘hard-wired’ om de verbinding met de natuur te ervaren. Contact met de natuur en design elementen die natuurlijke materialen nabootsen hebben een positieve invloed op de gezondheid, prestaties op het werk, concentratie en verminderen stress. Ze zijn essentieel voor het menselijk mentaal, fysiek en sociaal welzijn. Een kantoor vol energie met planten, kleuren, licht en muziek.
Zo bestaat in Nederland het bedrijf D/DOCK, een ontwerpstudio met een integrale benadering waarbij zowel het esthetische aspect van een gebouw of ruimte, als het menselijke welbevinden, uitgangspunt van ontwerp is. Het gevoel, de uitstraling en het succes in het gebruik zijn voor D/DOCK de belangrijkste motivaties voor conceptontwikkeling, ontwerp en realisatie. Oplossingen die ambitie stimuleren en die verder kijken dan vandaag en zo bijdragen aan een duurzame toekomst.
Beluister hieronder een interview met Coen van Dijck, Manager Director van het bedrijf D/DOCK.
Artikel is ook te lezen op managers online.
Jantien Rentenaar
op 22 Aug 2016