Nervus Vagus Stimulatie helpt je in tijden van gekte

Heb je ooit gehoord van de nervus vagus? Het is een fascinerende zenuw die een cruciale rol speelt in ons lichaam en welzijn. De nervus vagus, ook wel de zwervende zenuw genoemd, is een van de langste zenuwen in ons lichaam. Het begint aan de bovenkant van het ruggenmerg en kronkelt zich een weg door het hart, de longen, de spieren van het gezicht, de lever en de spijsverteringsorganen.

De nervus vagus stuurt signalen naar en van verschillende organen en weefsels in ons lichaam. Het is verantwoordelijk voor het reguleren van vele onvrijwillige functies, zoals de hartslag, de bloeddruk, de spijsvertering en de ademhaling. Het fungeert als een supersnelweg van informatie tussen de hersenen en de rest van het lichaam, waarbij maar liefst 80 procent van de informatie van het lichaam terugkeert naar de hersenen.

Trauma-expert Dr. Stephen Porges heeft baanbrekend werk verricht in het begrijpen van de rol van de nervus vagus in ons welzijn. Hij introduceerde het concept van "neuroceptie", waarbij de nervus vagus constant alert is en subtiel reageert op potentiële gevaren in onze omgeving, zelfs voordat we ons er bewust van worden met onze vijf zintuigen.

Volgens Porges heeft de nervus vagus drie belangrijke paden die onze reacties op stress en gevaar beïnvloeden. Ten eerste is er de dorsale vagale route, onderdeel van het parasympathische zenuwstelsel, die een bevriezingsreactie creëert in het geval van gevaar, vergelijkbaar met hoe een konijn verstijft wanneer het wordt bedreigd door een vos. Deze reactie kan ook optreden bij mensen in reactie op trauma.

Ten tweede is er het sympathische zenuwstelsel, dat ons activeert om te vechten of te vluchten wanneer we een dreiging waarnemen. Dit zenuwstelsel bereidt ons voor om met vastberadenheid onze aanvaller te confronteren of snel weg te rennen om te ontsnappen.

Het derde pad is de ventrale vagale route, ook onderdeel van het parasympathische zenuwstelsel, dat liefde, sociale verbinding en veiligheid bevordert. Deze route heeft verschillende belangrijke functies. Het zorgt voor communicatie tussen alle systemen die betrokken zijn bij verzorging en herstel, het vertraagt de hartslag en kalmeert de reactie van het lichaam op stress, en het initieert de afgifte van oxytocine, een neuropeptide dat een rol speelt in liefde, vertrouwen, intimiteit en toewijding.

Wetenschappelijk onderzoek, met name uitgevoerd door psycholoog Barbara Frederickson, heeft aangetoond dat de staat van onze nervus vagus sterk wordt beïnvloed door sociale verbinding en mededogen. Frederickson's onderzoek heeft aangetoond dat het ervaren van positieve emoties en het aangaan van sociale verbindingen een directe invloed heeft op de toon van de nervus vagus. Wanneer we positieve interacties hebben en mededogen tonen, creëren we wat Frederickson noemt "opwaartse spiralen van het hart". Dit leidt tot een verhoogde vagale toon, wat resulteert in een verlaging van de bloeddruk en hartslag, verbeterde hartslagvariabiliteit en verminderde ontsteking en pijn. Bovendien helpt een goede vagale toon ons beter om te gaan met stress, angst en stemmingen.

Helaas ervaren veel mensen tegenwoordig een constant gevoel van laag niveau van angst en onbehagen. Dit kan het gevolg zijn van vroege traumatische ervaringen of de overweldigende stroom van negatief nieuws waaraan we worden blootgesteld. Gelukkig is er hoop. Frederickson's onderzoek suggereert dat we onze vagale toon kunnen verbeteren door gedeelde positieve emoties en sociale verbinding te cultiveren.

Liefde, mededogen en diepe verbinding met anderen zijn niet alleen essentieel voor ons welzijn, maar ze hebben ook een directe invloed op onze fysieke gezondheid. Het was nooit de bedoeling dat we geïsoleerd en zelfzuchtig zouden leven. In plaats daarvan is diepe verbinding met anderen de kwaliteit die het meest essentieel is voor de menselijke natuur.

Hoe kunnen we onze nervus vagus versterken en een goede vagale toon bereiken? 

Het begint met bewuste inspanningen om positieve emoties te ervaren en verbinding te maken met anderen. Dit kan variëren van het uiten van waardering en vriendelijkheid tot het betrokken zijn bij gemeenschapsactiviteiten en het delen van liefdevolle interacties met dierbaren.

Het is ook belangrijk om ons bewust te worden van stressoren die onze vagale toon kunnen verlagen, zoals overmatige blootstelling aan negatieve media, chronische stress en gebrek aan sociale steun. Door gezonde coping-mechanismen aan te leren, zoals meditatie, ademhalingsoefeningen en regelmatige lichaamsbeweging, kunnen we de balans herstellen en een gezonde vagale toon behouden.

De nervus vagus is een krachtig systeem dat ons welzijn en gezondheid diep beïnvloedt. Door te streven naar sociale verbinding, mededogen en positieve emoties, kunnen we onze vagale toon versterken en een staat van fysieke en emotionele balans bereiken. Laten we deze krachtige zwervende zenuw omarmen en de weg vrijmaken voor een gezonder, gelukkiger en meer verbonden leven.

Neuroceptie

Neuroceptie is een term die is bedacht door Dr. Stephen Porges, een vooraanstaand trauma-expert en hoogleraar psychiatrie aan de Universiteit van North Carolina. Het verwijst naar het vermogen van ons zenuwstelsel om signalen van veiligheid en gevaar te detecteren, zelfs voordat we ons bewust worden van deze signalen.

In tegenstelling tot perceptie, waarbij we ons bewust zijn van onze zintuiglijke waarnemingen, is neuroceptie een onbewust proces. Het gaat om de snelle evaluatie van de omgeving en de interpretatie van de signalen die ons lichaam en onze hersenen ontvangen. Het is als een interne beveiligingssysteem dat voortdurend waakzaam is en ons helpt te reageren op potentiële bedreigingen of veilige situaties.

De nervus vagus speelt een belangrijke rol bij neuroceptie. Als een van de langste zenuwen in ons lichaam, fungeert het als een supersnelweg voor informatie tussen de hersenen en de rest van het lichaam. Het ontvangt signalen van verschillende organen en weefsels, zoals het hart, de longen, de spijsverteringsorganen en het gezicht, en stuurt deze informatie naar de hersenen voor verwerking.

Volgens Porges is de nervus vagus voortdurend bezig met neuroceptie en scant het op elke vorm van gevaar op een subtielere manier dan onze bewuste waarneming. Het kan reageren op signalen die ons bewustzijn ontgaan en ons lichaam voorbereiden op een reactie op basis van de beoordeelde veiligheid of dreiging. Neuroceptie kan van invloed zijn op onze fysiologische reacties, zoals het reguleren van onze hartslag, bloeddruk en ademhaling. Het beïnvloedt ook onze emotionele en gedragsmatige reacties, zoals het activeren van het vecht-of-vluchtmechanisme bij dreiging of het bevriezen bij overweldigend gevaar.

Het begrijpen van neuroceptie kan belangrijk zijn in de context van trauma en stress. Wanneer iemand traumatische ervaringen heeft gehad, kan de nervus vagus en het neuroceptieve systeem ontregeld raken, waardoor het moeilijk wordt om veiligheid te ervaren en te reageren op de juiste manier op situaties.

Het concept van neuroceptie benadrukt het belang van het creëren van veilige omgevingen en het bevorderen van sociale verbinding om het neuroceptieve systeem te kalmeren en een gevoel van veiligheid te herstellen. Door bewust te zijn van onze neuroceptieve reacties en actief te werken aan het cultiveren van veilige en ondersteunende omgevingen, kunnen we bijdragen aan ons welzijn en dat van anderen.

Kortom, neuroceptie verwijst naar het onbewuste vermogen van ons zenuwstelsel om signalen van veiligheid en gevaar te detecteren en hierop te reageren. De nervus vagus speelt een belangrijke rol bij dit proces en begrijpen hoe neuroceptie werkt kan ons helpen bij het begrijpen van onze fysiologische, emotionele en gedragsmatige reacties op de omgeving. Door het creëren van veilige en ondersteunende omgevingen en het bevorderen van sociale verbinding, kunnen we de werking van de nervus vagus en het neuroceptieve systeem positief beïnvloeden.

Het onderzoek naar neuroceptie heeft belangrijke implicaties voor verschillende gebieden, waaronder de psychologie, neurowetenschappen, trauma-behandeling en stressmanagement. Het begrijpen van hoe ons zenuwstelsel signalen van veiligheid en gevaar verwerkt, kan bijdragen aan de ontwikkeling van effectieve interventies en benaderingen om trauma te behandelen, stress te verminderen en het welzijn te bevorderen.

Bijvoorbeeld, in trauma-geïnformeerde therapieën kan het bewustzijn van neuroceptie helpen bij het begrijpen van de reacties van mensen op trauma-gerelateerde triggers en het ontwikkelen van veiligheidsmaatregelen om de activering van het vecht-of-vluchtmechanisme te verminderen. Door te werken aan het herstellen van de veiligheidssignalen in de omgeving en het opbouwen van vertrouwen en verbinding, kan de nervus vagus gestimuleerd worden om een gezonde vagale toon te bevorderen.

Daarnaast kunnen technieken zoals ademhalingsoefeningen, meditatie en mindfulness ook invloed hebben op neuroceptie en de vagale toon positief beïnvloeden. Deze praktijken helpen bij het activeren van het parasympathische zenuwstelsel, dat geassocieerd wordt met ontspanning, rust en herstel. Ze kunnen de vagale toon verhogen, waardoor de fysiologische reacties op stress verminderen en een gevoel van kalmte en welzijn bevorderen.

Het begrip en de toepassing van neuroceptie kunnen dus bijdragen aan het bevorderen van onze algehele gezondheid en welzijn. Door aandacht te besteden aan de signalen van ons zenuwstelsel en actief te werken aan het creëren van veilige omgevingen en het bevorderen van sociale verbinding, kunnen we de nervus vagus en het neuroceptieve systeem ondersteunen, wat kan leiden tot een betere regulatie van stress, emoties en fysiologische functies.

Het blijven verkennen en begrijpen van neuroceptie en de rol van de nervus vagus in ons dagelijks functioneren is een boeiend gebied van onderzoek. Het kan ons helpen om een dieper inzicht te krijgen in de complexe interactie tussen ons zenuwstelsel, onze omgeving en ons welzijn, en kan bijdragen aan effectieve benaderingen voor het omgaan met stress, trauma en het bevorderen van gezondheid en welzijn.

Ook ben ik een nieuwe training aan het ontwikkelen voor nervus vagus stimulatie. Kijk hiervoor bij de online cursussen. 

Coregulatie en nervus vagus

Coregulatie en polyvagaal zijn termen die verband houden met het autonome zenuwstelsel en de manier waarop ons lichaam reageert op stress en sociale interacties. Coregulatie verwijst naar de wederzijdse interactie tussen individuen die betrokken zijn bij een sociale relatie. Het idee achter coregulatie is dat wanneer mensen samen zijn, hun fysiologische systemen op elkaar afstemmen en op elkaar reageren. Dit gebeurt voornamelijk via non-verbale communicatie, zoals lichaamstaal, gezichtsuitdrukkingen, stemintonatie en andere subtiele signalen. Bij coregulatie is er sprake van een dynamische wisselwerking waarbij beide individuen deelnemen aan het reguleren van elkaars emotionele toestand en fysiologische reacties.

Volgens de polyvagale theorie heeft het autonome zenuwstelsel drie verschillende responsniveaus, die ook bekend staan als de polyvagale ladder:

1. Dorsale vagale complex: Dit is het laagste niveau van de ladder en wordt geassocieerd met immobilisatie en bevriezing. Het kan optreden bij intense angst of trauma en gaat gepaard met een verlaagde hartslag en bloeddruk.
2. Sympathische respons: Dit niveau wordt geactiveerd bij bedreigingen en stressvolle situaties. Het wordt geassocieerd met de "vecht-of-vlucht"-respons en gaat gepaard met een verhoogde hartslag, versnelde ademhaling en andere symptomen van fysieke opwinding.
3. Sociale betrokkenheidssysteem: Dit is het hoogste niveau van de ladder en wordt geassocieerd met een gevoel van veiligheid en verbondenheid. Het wordt geactiveerd wanneer we ons veilig voelen en ons kunnen engageren in sociale interacties. Bij dit niveau is de hartslag rustig en de ademhaling regelmatig.

De polyvagale theorie benadrukt het belang van veiligheid en verbondenheid in sociale interacties. Het stelt dat een gezonde regulatie van het autonome zenuwstelsel bijdraagt aan het welzijn en de veerkracht van een individu. Het concept van coregulatie sluit hierop aan door te benadrukken dat mensen elkaars emoties en fysiologische reacties beïnvloeden in sociale relaties, en dat dit een belangrijke rol speelt in de regulatie van stress en emoties.

Trauma en coregulatie

Trauma kan de coregulatie tussen individuen verstoren. Wanneer een persoon een traumatische ervaring heeft meegemaakt, kunnen de gevolgen ervan invloed hebben op hun vermogen om effectief te communiceren en emoties te reguleren tijdens sociale interacties. Dit kan ook van invloed zijn op de coregulatie met anderen. Trauma activeert vaak het laagste niveau van de polyvagale ladder, het dorsale vagale complex, dat geassocieerd wordt met bevriezing en immobilisatie. Dit kan leiden tot een verminderde sociale betrokkenheid en het terugtrekken van sociale interacties. Een persoon kan zich afsluiten van anderen, moeite hebben om vertrouwen op te bouwen en problemen hebben met het tonen van emoties of het begrijpen van de emoties van anderen.

Bovendien kan trauma ook leiden tot een overactivering van het sympathische zenuwstelsel, wat resulteert in een verhoogde staat van alertheid, hypervigilantie en emotionele overreactiviteit. Dit kan leiden tot problemen bij het reguleren van emoties, wat weer van invloed kan zijn op de kwaliteit van de coregulatie met anderen.

Het herstellen van de coregulatie na trauma vereist vaak professionele hulp, zoals therapie en traumagerichte behandelingen. Traumatherapie kan individuen helpen om trauma te verwerken, emotieregulatievaardigheden te ontwikkelen en veilige relaties op te bouwen. Het herstellen van coregulatie vereist het opbouwen van vertrouwen, het herstellen van veiligheid en het ontwikkelen van effectieve communicatievaardigheden.

Het is belangrijk op te merken dat iedereen uniek is en dat de gevolgen van trauma op coregulatie kunnen variëren. Niet iedereen die trauma heeft meegemaakt, ervaart dezelfde symptomen of heeft dezelfde reacties op sociale interacties. Het herstellen van coregulatie is een persoonlijk proces dat afhankelijk is van individuele behoeften, ervaringen en omstandigheden.

Wat te doen?

Als het gaat om moeilijke tijden, kan de nervus vagus een belangrijke rol spelen in onze reacties op stress en het bevorderen van veerkracht. Hoewel de nervus vagus een fysieke zenuw is, wordt er vaak naar verwezen als de "wandelende zenuw" vanwege de vele verbindingen die het heeft met verschillende organen en systemen in ons lichaam. In moeilijke tijden kan de nervus vagus ons helpen veerkrachtiger te zijn en beter om te gaan met stress. Een goed functionerende nervus vagus kan de reacties van ons lichaam op stress dempen en ons vermogen vergroten om te ontspannen en te herstellen. Het kan ons ook helpen om sociale steun te zoeken en te ervaren, aangezien de nervus vagus betrokken is bij sociale betrokkenheid en verbondenheid.

Er zijn verschillende manieren om de activiteit van de nervus vagus te stimuleren en te ondersteunen die je ook leert in de opleiding voor Gelukscoach, zoals:

• Diepe ademhaling: Langzame en diepe ademhalingsoefeningen kunnen de nervus vagus stimuleren en de ontspanningsrespons bevorderen.
• Meditatie en mindfulness: Praktijken zoals meditatie en mindfulness kunnen helpen bij het activeren van het parasympathische zenuwstelsel en het bevorderen van een staat van ontspanning.
• Sociale verbindingen: Het aangaan van positieve sociale interacties en het zoeken naar ondersteunende relaties kan de activiteit van de nervus vagus stimuleren en ons gevoel van verbondenheid vergroten.
• Lichaamsbeweging: Regelmatige lichaamsbeweging, vooral matige cardiovasculaire activiteiten zoals wandelen of fietsen, kan de nervus vagus activeren en de veerkracht vergroten.
• Zingen en hummen: Zingen of hummen activeert de nervus vagus omdat het de ademhaling reguleert en de spieren in het keelgebied stimuleert.
• Koude blootstelling: Blootstelling aan koude, bijvoorbeeld door koud water over je gezicht te spatten of een koude douche te nemen, kan de nervus vagus activeren.
• Lachen: Het hebben van een goede lach kan de activiteit van de nervus vagus verhogen en ontspanning bevorderen.
• Yoga: Yoga combineert ademhalingstechnieken, fysieke beweging en ontspanning, wat kan bijdragen aan het stimuleren van de nervus vagus en het bevorderen van veerkracht.
• Massages en lichaamsgerichte therapieën: Massages en andere lichaamsgerichte therapieën kunnen helpen bij het ontspannen van het lichaam en het stimuleren van de nervus vagus.
• Meditatieve bewegingspraktijken: Activiteiten zoals tai chi, qigong of mindful wandelen integreren beweging, ademhaling en aandacht, wat de activiteit van de nervus vagus kan versterken.
• Dankbaarheidsoefeningen: Het beoefenen van dankbaarheid kan de nervus vagus activeren en positieve emoties bevorderen. Neem dagelijks de tijd om bewust dankbaar te zijn voor de goede dingen in je leven.
• Aarden en natuur: Tijd doorbrengen in de natuur, zoals wandelen in het bos of ontspannen in een park, kan een kalmerend effect hebben en de nervus vagus stimuleren. Probeer je bewust te verbinden met de natuurlijke omgeving om dit effect te versterken.
• Dierenliefde: Het knuffelen van een huisdier of tijd doorbrengen met dieren kan de activiteit van de nervus vagus verhogen. Dieren kunnen troost bieden en sociale verbondenheid bevorderen.
• Vriendelijkheid en compassie: Het beoefenen van vriendelijkheid en compassievolle handelingen naar anderen kan de activiteit van de nervus vagus versterken. Zelfs kleine gebaren van vriendelijkheid kunnen een positief effect hebben op ons welzijn.
• Diepe ontspanningstechnieken: Praktijken zoals progressieve spierontspanning, lichaamsscan-meditatie en visualisaties kunnen helpen bij het ontspannen van het lichaam en het stimuleren van de nervus vagus.
• Kunst en creatieve expressie: Engageren in kunstzinnige activiteiten zoals schilderen, tekenen, schrijven of muziek maken kan een kalmerend en therapeutisch effect hebben, wat de nervus vagus kan stimuleren.
• Mindful eten: Het bewust eten van voedsel en het genieten van elke hap kan de activiteit van de nervus vagus verhogen. Neem de tijd om te vertragen, te proeven en te genieten van de maaltijden.
• Zelfcompassie: Het cultiveren van zelfcompassie en vriendelijkheid naar jezelf toe kan de nervus vagus stimuleren en een gevoel van emotioneel welzijn bevorderen. Wees begripvol, vriendelijk en geduldig met jezelf, vooral tijdens moeilijke tijden.
• Rustgevende muziek: Luisteren naar rustgevende muziek, zoals klassieke muziek, natuurgeluiden of meditatiemuziek, kan ontspanning bevorderen en de activiteit van de nervus vagus verhogen.
• Warmte en aanraking: Warmte kan een kalmerend effect hebben en de nervus vagus activeren. Neem bijvoorbeeld een warm bad, wikkel jezelf in een comfortabele deken of gebruik een warmtekussen. Aanraking, zoals een massage of knuffelen met een geliefde, kan ook de activiteit van de nervus vagus stimuleren.