Op de vraag: ‘Hoe gelukkig of ongelukkig ben jij met je leven als geheel genomen op een schaal van 1 -10’ schatten de meeste mensen zich erg hoog in, gemiddeld een 8 of hoger.
Of de vraag: Ben jij gelukkig? Reageren mensen eigenlijk snel met ‘ja’ of ‘ja, ik heb niets te klagen’.
Als ik vervolgens vraag ‘wat betekent geluk voor jou’ komen structureel soortgelijke antwoorden als:
- vrijheid
- zingeving
- vrienden
- familie
- geld
- leuk werk dan wel niet meer hoeven werken
- gezondheid
- positieve emoties ervaren
- tevredenheid
- me goed voelen
- goed leven
- welbevinden
- enzovoort
Deze lijst kan eindeloos doorgaan. Geluk is voor iedereen anders, er is namelijk niet één definitie van geluk.
Hoe kun je geluk meten, als iedereen er een andere betekenis aan geeft? Wat meet je dan?
Misschien is het wel niet de juiste vraag. Wellicht is het eenvoudiger als we ons afvragen: wat voor ‘soorten van gelukkig zijn’ zijn er nu eigenlijk?
Soorten van geluk
Als mensen ‘me goed voelen‘ verbinden aan geluk en ik vraag naar de betekenis van ‘me goed voelen’, is het antwoord meestal: ‘plezier willen ervaren en zoveel mogelijk pijn willen vermijden’. Deze vorm van geluk is de hedonistische vorm van geluk (utilitarisme) ofwel geluk wat vooral buiten onszelf ligt, genot. Deze vorm van geluk is één van de makkelijkste manieren om geluk te conceptualiseren. Vervul je behoeften, vermijd pijn en ervaar het geluk of genot. We verbinden geluk aan een zintuiglijke ervaring.
Echter deze vorm van geluk beklijft niet. Het geeft even een piekmoment maar al snel zal de volgende behoefte weer bevredigd dienen te worden. Bovendien door het vermijden van pijn werk je nauwelijks aan het verhogen van bewustzijn. Je keert niet naar binnen, want dat geeft in feite automatisch pijn.
Tevredenheid wordt ook gelijkgesteld met geluk: ‘Als ik tevreden ben, dan ben ik gelukkig’. De betekenis van tevredenheid wordt meestal omschreven als: ‘ik heb alles wat ik wil, dus het is goed zo, ik ben tevreden’. Of ‘Als ik niet tevreden ben met wat ik al heb, zal ik waarschijnlijk ook niet tevreden zijn met alles wat ik nog krijg’. Materiële voldoening is voor mensen een belangrijke indicator voor hoe tevreden zij zijn over hun leven.
Een zinvol leven wordt eveneens gekoppeld aan geluk en omschrijven mensen in verschillende vormen als ‘voldoening’, ‘zingeving’, ‘je waarden leven’, ‘zelfverwerkelijking’, ‘deugdzaam zijn’. Dit lijkt meer op de eudaimonische benadering van geluk. Geluk wat van binnenuit komt. Deze vorm van geluk lijkt soms te conflicteren met ‘me goed voelen’. In feite kunnen beiden vormen goed naast elkaar bestaan, zolang je er bewustzijn op zet.
Meer positieve emoties ervaren wordt ook gekoppeld aan geluk. Mensen willen het liefst negatieve emoties vermijden (of onderdrukken of negeren) en positieve emoties ervaren. Dit betekent feitelijk dat negatieve emoties er niet mogen zijn. We luisteren er niet naar, we zetten er geen bewustzijn op en onderdrukken in feite negatieve emoties die toch een belangrijke signaalfunctie hebben. Emoties, positieve en negatieve, zijn onderdeel van ons emotioneel ecosysteem. Dit betekent dat je in staat bent om verschillende emoties, positief dan wel negatief, te ervaren. Hoe meer je bewust bent van je innerlijke en uiterlijke wereld en de emotie kan benoemen (boosheid, vreugde, afgunst, blij) kun je ze gebruiken in de relatie met anderen.
Een gelukkig mens ervaart het volledige scala aan emoties, niemand is namelijk immuun voor de stressoren vanuit de interne dan wel externe omgeving. De vraag is echter hoe je omgaat met die stressoren, oftewel ‘zet je er bewustzijn op’.
Weten we wel wat geluk is?
Er is geen universele werkdefinitie van geluk, dat maakt het ook moeilijk om geluk te meten, want wat meet je dan? Als je bijvoorbeeld kijkt naar het world happiness report worden er verschillende meetbare variabelen als inkomen, gezonde levensverwachting, vertrouwen, werk, mentale gezondheid vergeleken met andere landen en komt er een cijfer uit hoe gelukkig een land is. Deze meetbare variabelen worden op 1 hoop gegooid en er komt een algemeen oordeel over geluk? Maar meet je dan geluk?
Vanaf het moment dat we geboren worden tot we onze laatste adem uitademen, zoeken we naar de zin van het leven en geluk. We zoeken naar antwoorden voor de betekenis van ons leven. Wat betekent het om echt gelukkig te zijn? Hoe weet je of je de meest gelukkige gemoedstoestand hebt bereikt?
Is het wel mogelijk geluk te meten?
In mijn opleidingen en coaching is het duidelijk dat deelnemers laten zien dat geluk veel verschillende betekenissen heeft voor verschillende mensen. Toch zijn er honderden boeken geschreven of kun je gelukstips ontvangen over hoe je die gelukkige staat kunt bereiken. Als je hier over nadenkt is het bijna onmogelijk.
Ongeacht waar je bent in het geluksspectrum, elke persoon heeft zijn eigen manier om geluk te definiëren. Filosofen, wetenschappers en iedereen ertussen hebben allemaal hun eigen kijk op geluk gewogen. We proberen vaak dingen op te lossen om gelukkig te zijn of in vrede te leven. Soms moeten we gewoon erkennen wat we voelen, want ‘we vinden overal wel iets van’. Emoties schreeuwen niet naar je, maar ze vertellen je dat je verdrietig of boos bent. Je gedachten schreeuwen niet naar je, ze triggeren een oud programma. Ze nodigen je uit om er bewustzijn op te zetten.
Wat geeft jou geluk?
Wat brengt geluk in jouw leven? Misschien is het afhankelijk van je stemming, je gemoedstoestand. Waar je geluk ook verblijft, geniet er van.
Gelukkig zijn doet mij altijd denken aan een goede, helaas overleden vriend van mij. Hij had een eigen onderneming, een koopwoning, was gezond, leuke vrienden en hij voelde zich goed tot het moment dat hij te horen kreeg ongeneeslijke kanker te hebben. Hij verloor zijn baan, moest zijn huis opsnoepen, kwam in de bijstand, geen auto meer en wist dat hij dood ging. Ik heb nog nooit in mijn leven zo’n gelukkig mens gezien als mijn vriend. Hij voelde zich gelukkig ondanks het feit dat hij alle belangrijke materiële waarden verloren had en de dood hem in de ogen keek. Hij was nog nooit zo dicht bij het leven als toen hij wist dat zijn leven stopte.
Hoe deed hij dit? Hij heeft mij wel eens verteld dat hij het leven accepteerde. Dat hij niet meer naar geluk zocht omdat hij het was, het verlangen naar geluk werd vervangen door de aanwezigheid van bewustzijn. Geluk was voor hem geen kwestie meer van ‘gelukkig worden’ maar van ‘gelukkig zijn’, los van zijn omstandigheden.
Geluk is een bewustzijnsstaat
Geluk is voor mij een bewustzijnsstaat, het verhogen van je geluksbewustzijn. Bewustzijn is er altijd, daarom is geluk er ook altijd. Omdat bewustzijn van nature bewust is, zou je kunnen zeggen dat geluk de ervaring is van bewustzijn dat zichzelf bewust kent. Geluk is inherent aan bewustzijn, het is echter altijd aanwezig en daarom moet alles wat er inherent aan is ook altijd aanwezig zijn. Het feit dat geluk wordt gezocht in een grote verscheidenheid aan omschrijvingen of objecten, betekent eigenlijk dat geluk zit in het bewustzijn ervan, niet in het objectieve of materiële aspect. Misschien is het zelfs zo dat de focus op externe objecten het geluk versluierd. Want al we ons niet bewust zijn dat geluk aanwezig is, zoeken we het ergens anders in. Het verlangen naar geluk is het geluk dat zichzelf zoekt, we zijn namelijk al wat we zoeken. Door het verlangen ‘naar meer’ proberen we alleen maar het geluksgevoel te reproduceren in de hoop dat het hetzelfde geluksgevoel ervaren. Geluk is een bewustzijnsstaat, dat zichzelf bewust is.
Groeien in bewustzijn
Door te groeien in bewustzijn, ervaar je een verschuiving in je bewustzijn dat je helpt een hoger niveau van bewustzijn te bereiken, omdat geluk het resultaat is van hoe jij je bewustzijn gebruikt. Door mij jarenlang te verdiepen in geluk, kan ook ik nog steeds in een negatieve emotionele toestand terecht komen. Maar wanneer dat gebeurt, en ik zet er bewustzijn op, kan ik eenvoudig mijn aandacht richten op wat ik voel en het benoemen. Dit heeft te maken met de manier waarop je bewustzijn gebruikt en de manier waarop je naar de werkelijkheid kijkt. Dit bevrijd mij van het denken dat ik mij altijd goed moet voelen. Of hoef geen actie te ondernemen om mij op een bepaalde manier te voelen. Je gaat niet meer in strijd met je eigen logica, gedachten of gevoelens. Je bewustzijn is de denker van je gedachten, dus je kunt je bewust worden van je saboterende gewoonten.
Gedachten die je denkt zijn creatief, net als emoties, hetzij via je bewuste of onbewuste. Daarom nodig ik je uit om je gedachten en emoties bewust te worden. Ik nodig je uit om eens rond te kijken in je eigen bewustzijn en laat het me weten als je iets interessants ontdekt.
Peter
op 22 Dec 2018