Dopamine

Dopamine is een neurotransmitter. Het speelt een rol bij en het doelgericht handelen, verhoogt je libido, zorgt ervoor dat je beslissingen neemt, zet aan tot actie en wordt actief wanneer jij beloond wordt voor je inspanning. Het is één van de vier ‘happy chemicals’:

1. endorfine
2. oxytocine 
3. serotonine
4. dopamine

Elk van deze ‘happy chemicals’ triggeren elk op hun unieke wijze een goed gevoel.

Wat is dopamine

Dopamine speelt een belangrijke rol bij het bereiken van een doel. Zo krijgt een marathon loper een sterke stijging van dopamine als hij de finish bereikt. Of een voetbalspeler als hij een doelpunt scoort. Ook bij het afronden van een belangrijke klus of een werkdoel, zorgt voor een sterke stijging aan dopamine. Dit gevoel voelt zo krachtig dat het brein gaat zoeken naar manieren om het gevoel weer te ervaren. Hierin schuilt het gevaar van verslaving omdat de hersenen meer van dit gevoel willen ervaren.

Dopamine geeft energie en een goed gevoel. Het heeft onze voorouders geholpen te overleven door hun energie te kunnen beheren in de zoektocht naar voedsel. Bij het vinden van voedsel werd dopamine aangemaakt en dat triggerde de zoektocht om nog meer voedsel te vinden.

Het menselijk brein zoekt constant naar beloning. Dopamine is het signaal dat er een beloning gevonden is of in aantocht is. Of dit nu op voedsel gaat, een doel bereiken, of een ander mooi vooruitzicht.

Is het de moeite waard om een inspanning te doen?

Ons brein is voortdurend bezig te beslissen of het de moeite waard is om een inspanning te doen of dat het beter is om een inspanning te besparen. Jouw dopamine circuit begeleidt die beslissing. Deze circuits bouw je op door vroegere ‘dopamine ervaringen’.

Dopamine geeft dus een goed gevoel en slaat informatie op die hetzelfde gevoel weer kan ‘aanwakkeren’. Dus zonder inspanning of intentie kan dopamine reageren wanneer jij tekenen van een beloning ziet die je al eerder hebt ervaren. Als iets goed voelt, zorgt dat – eerder ervaren gevoel – ervoor dat je deze signalen herkent om er nog meer van te vinden. Dopamine levert de routekaart en de motivatie om te reizen.

Sociale beloning

Dopamine komt vrij bij sociale beloning. Dat is de reden dat mensen gemotiveerd blijven om hun doel te bereiken zoals bijvoorbeeld bij topsporters. Een topsporter traint maanden voor zijn grote beloning, een gouden plak. Elke stap richting zijn doel triggert een kleine hoeveelheid dopamine. De gouden plak uiteindelijk bereiken triggert een grote hoeveelheid dopamine.

Dopamine vertelt jou dus wanneer je een beloning kunt verwachten en jij investeert moeite in afwachting op de beloning. Hoe groter de beloning en hoe dichter je bij de beloning bent, hoe groter de hoeveelheid dopamine wordt. Of je brein dopamine aanmaakt bij een sociale beloning, materiële beloning of interne beloning hangt af van de ervaringen van je vroegere dopamine circuits.

Dopamine dip

Dopamine wordt door nieuwe beloningen getriggerd. Beloningen die je niet meer interessant vindt of gewenning geven, zorgen niet voor dopamine verhoging.  Ze trekken de aandacht van je hersenen namelijk onvoldoende. Dus nieuwe beloningen, nieuwe plaatsen, nieuwe liefdes geven een dopamine boost. Echter zodra deze nieuwe ervaringen weer een gewenning zijn geworden, dipt de dopamine.

Dit gevoel kennen we allemaal als we verliefd zijn, we voelen ons geweldig.  Echter na verloop van tijd komt er toch het moment dat de ‘verliefdheidsbeloning’ gaat dippen. We zien ineens in onze partner eigenschappen die we in de verliefdheidsperiode niet zagen. We denken dan ongelukkig te worden door onze partner. Ook komt er een moment dat we kunnen denken dat een nieuwe partner ons weer gelukkig kan maken, omdat ons brein dat geleerd heeft van een vorige ervaring. Onze eerder opgedane dopamine circuit.

Als dopamine haar werk heeft gedaan, is het niet meer nodig. En als dopamine daalt, krijgen je ‘unhappy chemicals’ jouw aandacht.

Als dopamine daalt, voelen we ons minder goed. Dit is de reden dat mensen afleidingen kunnen gaan zoeken in de vorm van verslavingen. Verslavingen triggeren weer je dopamine aanmaak. Of het nu over gokken gaat, seksverslaving, alcohol, veel reizen of wat anders. Je ontwikkelt ongezonde gewoonten om het dopamine gevoel te willen vasthouden en het ongelukkige gevoel te vermijden. Uiteindelijk geeft dit ook weer een dopamine dip of heb je meer en meer nodig.

Gebruik dopamine dus op een gezonde manier, door bijvoorbeeld te gaan sporten en besef dat we ‘dippen en flippen’, ofwel ongelukkig en gelukkig zijn ofwel dat dopamine komt en gaat.

Naast dopamine hebben we gelukkig nog meer ‘happy chemicals’ zoals endorfine, oxytocine en serotonine.